محسن بهرام‌غفاری در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی درباره نظام‌نامه رفتار حرفه‌ای اخلاق در مهندسی ساختمان که به تازگی از سوی وزیر راه و شهرسازی به امضا رسیده است گفت: اخلاق امری درونی است و نفوذ رفتار اخلاقی بین صاحبان یک حرفه تابع آن خواهد بود، اینکه تا چه اندازه این اصول اخلاق حرفه‌ای تعلیم داده شده و صاحبان آن تا چه اندازه با این اصول آشنا هستند و همچنین توجه به این امر که چقدر در رفتارهای آشکار حرفه‌ای خود مراقب هستند که این اصول نقض نشود، خود از نکات مهم این بخش به شمار می‌رود.

بهرام‌غفاری در ادامه با بیان این مطلب که اعتبار و حیثیت حرفه متأثر و تابع نحوه رفتار صاحبان آن حرفه است گفت: این که تا چه اندازه شئونات و آبروی حرفه‌ای برای صاحبان یک حرفه اهمیت دارد و از نظر وضعیت و احترام اجتماعی نزد مردم مؤثر است فاکتورهایی است که به اصطلاح حاکمیت نفوذ یک اخلاق را در یک صنف به وجود می‌آورد.

رئیس کارگروه تدوین پیش‌نویس آیین‌نامه مقررات ملی ساختمان همچنین خاطرنشان کرد: از زمان‌های گذشته بین صاحبان حرفه‌های تخصصی که مردم نیازمند خدمات آن بودند مانند پزشکی، مهندسی، وکالت و امثال آن توافق‌ و میثاق‌های حرفه‌ای وجود داشته که مرزهای اخلاقی را در رفتارهای حرفه‌ای  تعیین می‌کرد.

وی با تأکید بر این نکته که اسم این دسته روابط و معیارها را اخلاق حرفه‌ای می‌نامند گفت: این اقدامات با هدف محفوظ ماندن اعتماد جامعه نسبت به آن حرفه مورد نظر و جلوگیری از نابودی آن  انجام می‌گرفته است.

مشاور حقوقی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور ادامه داد: در حرفه مهندسی نیز چنین نظام‌نامه‌هایی که حاوی اینگونه اصول است وجود دارد، نکته مهم آن است که در این حرفه همچنین مصادیقی که این اصول در آن تحقق پیدا می‌کند نیز به چشم می‌خورد. به عبارت دیگر این موارد اصول عمومی هستند که از اخلاق عمومی گرفته می‌شوند. زمانی این اخلاق عمومی به اخلاق حرفه‌ای تبدیل می‌شود که مصادیقش در یک حرفه معین تعریف شود.

بهرام‌غفاری این بحث را به دو دسته اصول اخلاق حرفه‌ای (معیارهای عمومی که از نظام اخلاقی جامعه گرفته شده‌اند) و نظام رفتار حرفه‌ای تقسیم کرد و گفت: این نظام‌نامه که از سوی وزارت راه و شهرسازی تدوین شده و به تصویب رسیده است تاکنون در بین مهندسان وجود نداشته است، درحقیقت ما در هیچ کجا مطلبی به صورت مکتوب دراختیار نداشتیم که بیانگر تضاد منافع برای افراد مشغول به کار در دو سمت به صورت همزمان  یا لزوم شرافتمندانه بودن رقابت باشد.

وی در ادامه سخنان خود با تأکید براین که این درحالی است که نظام‌نامه رفتار حرفه‌ای وزارت راه و شهرسازی بیانگر تمامی این موارد به صورت مکتوب است گفت: قطعا این نظام‌نامه می‌تواند در دو حوزه ایجاد آگاهی نسبت به اصول و مصادیق اخلاق حرفه‌ای و همچنین ایجاد سازوکارهای بازدارنده تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال اگر تاکنون رقابت بدون رعایت اصول شرافتمندانه مجازات نداشته دیگر دارای مجازات خواهد بود پس فرض بر این است که این مجازات می‌تواند تا حدودی بازدارنده باشد.

رئیس کارگروه تدوین پیش‌نویس آیین‌نامه مقررات ملی ساختمان در خصوص نقد برخی افراد مبنی بر اینکه اخلاق نمی‌تواند مجازات داشته باشد و اخلاق تا زمانی اخلاق باقی می‌ماند که شخص داوطلبانه به آن پایبند باشد اظهار کرد: برخی معتقدند زمانی که مجازات برای مسئله‌ای اخلاقی ایجاد می‌شود، مسئله مورد نظر از حوزه اخلاق خارج شده و وارد قلمرو قانون می‌شود این درحالی است که عمده الزامات قانونی که در قوانین مجازات وجود دارد دارای پایه اخلاقی است، اینکه به شریک خیانت نکن و یا به مال همسایه چشم نداشته باش منشأ و فلسفه‌اش اخلاقی بوده و به جز اخلاق حکم دیگری آنها را به وجود نیاورده است.

وی در این راستا اضافه کرد: مطرح شدن این باور از سوی عده‌ای که قانونی شدن موضوعات، آنها را از قلمرو اخلاق خارج می‌کند باور نادرستی است اگرچه در قوانین بعضی از مجازات‌ها وجود دارد که منشا اخلاقی ندارند ولی این مسئله در بسیاری از موارد صادق نخواهد بود.

وی در ادامه اضافه کرد: این نظام‌نامه علاوه بر داشتن اصول ۵ گانه اخلاق که می‌تواند تفاسیر بسیار متنوعی داشته باشد از مصادیق روشنی برخوردار است. نکته دیگر آن است که وقتی تمام دنیا برای مهندسی و پزشکی دارای نظام‌نامه اخلاق حرفه‌ای مبتنی بر مجازات هستند بدیهی است که ما نیز از آن برخوردار باشیم.

بهرام‌غفاری در پایان تأکید کرد: بدون شک مکمل این نظام‌نامه اجرای مستمر و توسعه دائم آن خواهد بود. ما باید در ایجاد سازوکارهایی برای گسترش و تعمیم دادن نفوذ اخلاق حرفه‌ای در بین مهندسان تلاش کنیم./